Het marktplein van Hengelo samen opnieuw ontwerpen 

Een cocreatieproces met 1500 inwoners en ondernemers

Het Marktplein in Hengelo, is niet alleen hét centrum van de stad. Het is ook het plein waar keer op keer elk plan stuk liep. Al 25 jaar lang. De ene Hengeloër gniffelt er over, de ander wordt boos, de volgende heeft er bijna een trauma van. “Het Marktplein staat symbool voor alles wat hier mis is gegaan”, zei een bewoner aan een marktkraam.
De raad van Hengelo koos in januari 2020 voor een cocreatieproces, waarbij bewoners de lead nemen voor de planontwikkeling. Letterlijk: “… het moet leiden een breed gedragen ontwerp voor het Marktplein. Hierbij moet de samenleving van Hengelo zich gehoord en gezien voelen, …”
Rode Wouw is de partij die dit proces trekt. Marijn Roze en Joop Hofman. Dwars door de coronaperikelen hebben we een cocreatieproces opgesteld en uitgevoerd. Kaderstellen met de raad, afspraken maken over het proces met stakeholders waren de eerste stappen. Daarna een fase van 6 weken waarin we op allerlei manieren het gesprek zijn aangegaan met de stad: kleine meetings, terrasgespekken, met jongeren op locatie, op de markt staan en veel praten, een marktpleinspel, in gesprek met marktkooplui, onlinegesprekken, met kinderen aan de slag, scholieren die ontwerpen maken, ondernemersgesprekken, etc. Meer dan 1200 Hengeloërs deden mee. En meer dan 26 kant en klare ontwerpen voor het plein lagen er op tafel. Zoveel, dat was ook weer niet de bedoeling! Want er is maar één plein.
Het leverde in elk geval een trendrapportage op.
Daarna hebben we in de volgende fase vijf maakbijeenkomsten georganiseerd om samen met 200 Hengeloers alle ideeën, dromen en plannen om te zetten tot voorstellen. Cocreëren met elkaar: ondernemer en flatbewoner, jonge scholier en de ervaren senior, de groenfan en de parkeerplaatsliefhebber, ontwerpers uit de stad en bierviltjetekenaars. Samen kwamen ze er niet volledig uit maar wel tot een gewenste richting. De 'Hengeler Weendrichting'.
Landschapsarchitect Wim Voogt van Okra maakt er vier scenario’s van, waarna inwoners en ondernemers bij elk scenario konden aan geven waar ze warm van worden en de ogen gaan glimmen of dat wat minder goed binnenkomt. Dat ging daarna als één -nieuw- ontwerp, voor de allerlaatste keer gaat dat naar de stad. Voor allerlaatste woorden en pennenstreken. En bewoners noemden dat ‘Klap d‘ erop’
En dan is een verhaal van meer dan 3400 Hengeloers weer terug gegaan naar waar het begon: de gemeenteraad van Hengelo. Die heeft in maart 2021 het ontwerp in volle breedte overgenomen. In de loop van 2021 gaat de aannemer aan de slag.

De gemeente Groningen heeft het aangedurfd om een nieuw soort wijkraad op te zetten: een cooperatieve. Een wijkraad met daarin 11 bewoners en 6 raadsleden, die de beslissingen voor de wijk samen nemen.

Wat zou er gebeuren als we beslissingen en daarmee de invloed weer dichterbij mensen brengen? Dat mensen zich weer ‘eigenaar’ van hun eigen straat, buurt en wijk laten voelen? Dat we ons realiseren dat er behoefte is en steeds meer ontstaat naar een nieuw model van lokaal bestuur. Een model dat verder gaat dan stemmen, of zoals steeds vaker: niet meer stemmen. Een model dat uitgaat van het versterken van elkaar en minder reactief is.

Een manier om dit te bereiken is een ‘cooperative council ‘ ofwel een coöperatieve gemeenteraad met een vertegenwoordiging van lokale politici en inwoners. Met gelijkwaardige invloed en zeggenschap. In Engeland zijn ze al bezig met deze vorm van gezamenlijk beslissen, zie het ‘Innovation Network Cooperative Councils’ (www.coopinnovation.co.uk) en/of http://youtube.be/LMh77gw9WQ8

Ze gaan in Engeland uit van een aantal principes: inwoners worden niet uitgenodigd op basis van expertise of netwerk. Nee, alle inwoners zijn experts als het om hun eigen wijk gaat omdat ze er wonen. Deelnemers worden verkozen door middel van loting, voor een afgesproken periode, waarna gerouleerd wordt zodat steeds meer wijkbewoners betrokken worden en invloed krijgen. Daarnaast gaat men uit van een gelijkwaardige informatiepositie. Met andere woorden: zowel lokale politici als inwoners hebben toegang tot dezelfde, begrijpelijke informatie over de te bespreken onderwerpen. En ten slotte hoort bij beslisrecht ook budgetrecht dat wat coöperatief besloten wordt ook coöperatief wordt betaald.

En nu Oosterpark, Groningen. Want wat onder andere in Londen kan, kan nu ook in Groningen kunnen, ondanks dat de lokale democratie in Nederland anders is ingericht. 

Vanaf januari is er een Cooperatieve Wijkraad Oosterpark, waarin lokale politici en gelote wijkbewoners op wijkniveau beslissingen nemen. Zij kunnen beslissen over alle zaken die op het niveau van een wijk spelen en kunnen worden aangepakt. Niet alleen is de Cooperatieve Wijkraad  inhoudelijk beslissingsbevoegd, maar heeft ook budgetbevoegdheid. 

Rode Wouw heeft het startprogramma verzorgd voor deze volstrekt nieuwe vorm van lokaal besturen. En doet de driemaandelijkse kwartaaldagen van de CWR. Dat zijn volle dagen over de democratische koers, over slimme samenwerkingen, over de agenda van de CWR en over steeds opnieuw zaken uitvinden.