Het marktplein van Hengelo samen opnieuw ontwerpen 

Het marktplein van Hengelo samen opnieuw ontwerpen 

Een cocreatieproces met meer dan 5000 inwoners en ondernemers

Het Marktplein in Hengelo, is niet alleen hét centrum van de stad. Het is ook het plein waar keer op keer elk plan stuk liep. Al 25 jaar lang. De ene Hengeloër gniffelt er over, de ander wordt boos, de volgende heeft er bijna een trauma van. “Het Marktplein staat symbool voor alles wat hier mis is gegaan”, zei een bewoner aan een marktkraam.
De raad van Hengelo koos in januari 2020 voor een cocreatieproces, waarbij bewoners de lead nemen voor de planontwikkeling. Letterlijk: “… het moet leiden een breed gedragen ontwerp voor het Marktplein. Hierbij moet de samenleving van Hengelo zich gehoord en gezien voelen, …”
Rode Wouw is de partij die dit proces trekt. Marijn Roze en Joop Hofman. Dwars door de coronaperikelen hebben we een cocreatieproces opgesteld en uitgevoerd. Kaderstellen met de raad, afspraken maken over het proces met stakeholders waren de eerste stappen. Daarna een fase van 6 weken waarin we op allerlei manieren het gesprek zijn aangegaan met de stad: kleine meetings, terrasgespekken, met jongeren op locatie, op de markt staan en veel praten, een marktpleinspel, in gesprek met marktkooplui, onlinegesprekken, met kinderen aan de slag, scholieren die ontwerpen maken, ondernemersgesprekken, etc. Meer dan 1200 Hengeloërs deden mee. En meer dan 26 kant en klare ontwerpen voor het plein lagen er op tafel. Zoveel, dat was ook weer niet de bedoeling! Want er is maar één plein.
Het leverde in elk geval een trendrapportage op.
Daarna hebben we in de volgende fase vijf maakbijeenkomsten georganiseerd om samen met 200 Hengeloers alle ideeën, dromen en plannen om te zetten tot voorstellen. Cocreëren met elkaar: ondernemer en flatbewoner, jonge scholier en de ervaren senior, de groenfan en de parkeerplaatsliefhebber, ontwerpers uit de stad en bierviltjetekenaars. Samen kwamen ze er niet volledig uit maar wel tot een gewenste richting. De 'Hengeler Weendrichting'.
Landschapsarchitect Wim Voogt van Okra maakt er vier scenario’s van, waarna inwoners en ondernemers bij elk scenario konden aan geven waar ze warm van worden en de ogen gaan glimmen of dat wat minder goed binnenkomt. Dat ging daarna als één -nieuw- ontwerp, voor de allerlaatste keer gaat dat naar de stad. Voor allerlaatste woorden en pennenstreken. En bewoners noemden dat ‘Klap d‘ erop’
En dan is een verhaal van meer dan 3400 Hengeloers weer terug gegaan naar waar het begon: de gemeenteraad van Hengelo. Die heeft in maart 2021 het ontwerp in volle breedte overgenomen. In de loop van 2021 gaat de aannemer aan de slag.

De gemeente Berg en Dal wil met het maken van een nieuw participatiebeleid, ook vorm geven aan de onderliggende wens, namelijk meer samen met inwoners, bedrijven en verenigingen optrekken, projecten opzetten en beleid maken in Berg en Dal.  Dus participatiebeleid maak je ook met zijn allen. Onder begeleiding van Rode Wouw zijn er grote en kleine bijeenkomsten  geweest, soms tot 100 inwoners over het beter en fijner kunnen samen werken. Rapporten en voorbeelden vlogen over tafel en door de lucht. Maar uiteindelijk was de conclusie dat een nieuwe nota Berg en Dal niet verder brengt. Het gaat om samenwerken op basis van vier grote waarden: wederzijds vertrouwen, elkaar de ruimte geven, gewoon doen, samen in gesprek. En dit werd dan ook de participatienota. 4 A4tjes maar wel een website met een variatie hulproutes voor bewoners en professionals die wat willen en… een basis van vertrouwen om het samen te doen.

Nederland is een waterland. En vooral een land dat waterbeheersing goed in de vingers heeft. Rivierenland is het grootste Waterschap van Nederland. Van Gorinchem tot voorbij Nijmegen. En het Waterschap wil de komende tientallen jaren fors inzetten op dijkversterking.

Klimaatontwikkelingen en zwakke plekken in onze oude dijken maakt dat er tot 2050 ruim 400 kilometers dijk anders wordt: hoger, breder, platter, etc.  Dat biedt kansen, want dijkverbetering kan een motor zijn voor innovatie en gebiedsontwikkeling. Het Waterschap wil dat meer dan ooit doen samen met de inwoners in de dorpen en steden aan de rivier.  En het Waterschap wil ook dat een dijk het landschap mooier  moet maken, dat een dijk moet zorgen voor ontmoeting of recreatie, dat een dijk een plek moet kunnen zijn voor vogels en planten. En nog veel meer. Om te helpen die kansen te benutten, heeft het waterschap de Dijkinspiratietafel in het leven geroepen: een groep experts op het gebied van landschapsarchitectuur, burgerparticipatie, stedenbouwkunde, gebiedsprocessen. De Dijkinspiratietafel  moet als een buitenboordmotor vernieuwingen en verassingen organiseren binnen het Waterschap, allemaal op het gebied van een betere samenwerking met de omgeving.  Joop Hofman is één van de vijf. De anderen zijn Hans Heilen (procesmanager ruimtelijke ontwikkelingen), Johanna  Bouma (landschapsarchitect), Maike van Stiphout (directeur Academie van Bouwkunst), Maarten Ducrot (organisatievernieuwer en sportcommentator).

Met de wens, om nu eens echt andere mensen te spreken, mocht Rode Wouw de gemeente Utrecht adviseren om het mobiliteitsplan “Utrecht aantrekkelijk en bereikbaar”, open en onbevooroordeeld te kunnen bespreken met bewoners die normaliter niet daar dit soort bijeenkomsten komen. Met als doel om op die manier tot breed gedragen gebiedsagenda’s te komen. De vaste en te verwachten groepen respondenten waren al geconsulteerd, maar wat vinden die honderdduizenden anderen er nu van? Op zoek naar de haal-breng ouders, de vereniging van scootmobielgebruikers, de minder mobiele ouderen, de studenten …….. enzovoort.

Uitgangspunt is het loslaten van de gedachte dat je met welke bijeenkomst of steekproef dan ook iets van democratische representativiteit kunt realiseren. Richt je energie in plaats daarvan op een zo gevarieerd mogelijk publiek om een goed beeld van heel veel geluiden uit de samenleving te krijgen. En ga naar ze toe! Lees meer over deze methode in het artikel “Participatieproces ontwikkeling”, click op de link. 
Zo zijn, verdeeld over de stadsdelen, 24 kleinschalige gesprekken op locatie gevoerd. Dus verlieten de ambtenaren de vertrouwde vergaderruimten en vonden ze zich terug op de Universiteitscampus, op een bedrijven terrein, in scholen, op een sportpark, in een hostel, in een park, in een winkelcentrum, verzorgingshuis, buurthuis, zwembad, brouwerij, kerk, de jaarbeurs enzovoort.

De gemeentelijke projectleider formuleert het als volgt: De gekozen wijze van consultatie brengt onvermijdelijk met zich mee dat de uitkomsten niet kunnen worden uitgelegd als ‘de mening van de stad’. Dat is ook nadrukkelijk niet de bedoeling geweest. Het gaat er om op basis van meningen van verschillende doelgroepen uit de gebieden een inschatting te kunnen maken of de concept gebiedsagenda’s in de goede richting gaan. 

Het effect: positieve en levendige gesprekken (men was aangenaam verrast), zeer gevarieerde meningen en een bijzondere ervaring, want het improvisatievermogen werd flink getest. In de woorden van dezelfde projectleider: Het is gelukt om door middel van kleinschalige gesprekken in de gebieden een grote diversiteit aan doelgroepen aan tafel te krijgen. De keuze is gevallen op al dan niet georganiseerde doelgroepen, die zich kenmerken door een eigen dagelijks gebruik van de openbare ruimte. Door de verschillende soorten gebruik als basis te nemen kunnen de gebiedsagenda’s van verschillende kanten worden belicht en ingekleurd.